بروزرسانی: 05 آذر 1404
غذا خوردن کودک با اشتها؛ ترفندهایی که کارسازند
آیا تا به حال به این فکر افتاده اید که چرا کودکتان گاهی درست در بهترین زمان غذای ظهر، ناگهان بی اشتها می شود؟ من هم مثل شما، مادر یک کودک پرتحرک و بازیگوش هستم و همیشه دغدغه غذا خوردن سالم و مفید او را دارم. می دانم چقدر سخت است وقتی او دست از غذا می کشد و با چشمان معترض به بشقاب نگاه می کند. اما اجازه دهید به شما بگویم که تجربه های کوچک و البته علمی ای درباره تغذیه کودک دارم که هم خودم امتحان کرده ام و هم بارها از مشاوران تغذیه شنیده ام. در این مطلب، با هم می نشینیم و روش هایی را مرور می کنیم که واقعا جواب داده اند و می توانند اشتهای کودکتان را افزایش دهند.
کودکان و مفهوم واقعی اشتها: رازهایی که شاید ندانید
قبل از هر چیز، باید بدانید که نگرانی درباره غذا خوردن کودک کاملا طبیعی است و در حوزه تغذیه کودکان، متخصصان هم همیشه معتقدند که اشتها ممکن است در دوره های مختلف زندگی بچه ها تغییر کند. به گزارش «آکادمی اطفال آمریکا»، اشتهای کودک می تواند تحت تأثیر عوامل جسمی، روانی، و محیطی باشد (American Academy of Pediatrics, 2022). پس اگر دیدید کودکتان بی اشتها شده، خودتان را سرزنش نکنید! نکته مهم این است که یاد بگیرید چطور با اشتهای کم او به شیوه ای مهربانانه و علمی رفتار کنید تا راه را برای تغذیه بهتر باز کنید.
ایجاد محیط مثبت هنگام غذا خوردن؛ کلید موفقیت
یکی از اولین چیزهایی که من یاد گرفتم این است که ایجاد فضای آرام و مثبت هنگام غذا خوردن معجزه می کند. کودک ما وقتی احساس اضطراب یا فشار کند، ممکن است بیشتر از قبل مقاومت کند. یک روز که خیلی خسته و بداخلاق بود، تصمیم گرفتم به جای دعوا و استرس، با خنده و قصه های کوتاه سر میز غذا کنار او بنشینم. باور کنید یا نه، کمی بعد خودش شروع کرد به گاز زدن از غذایی که قبلاً حتی به آن نگاه هم نمی انداخت! تحقیقات نشان می دهند که عدم فشار و داشتن محیط شاد هنگام غذا خوردن باعث افزایش تمایل کودک به غذا خوردن می شود (Birch & Fisher, 1998).
تغذیه متنوع و رنگارنگ؛ غذای چشم ها هم بخورید!
بچه ها علاقه دارند رنگ ها و شکل های مختلف را ببینند، حتی در بشقاب غذا! من فهمیدم اگر پلو با کمی هویج زعفرانی رنگی یا سبزی خوردن با شکل های عجیب و غریب درست کنم، کنجکاوی شان برای امتحان کردن افزایش پیدا می کند. یک مطالعه منتشر شده در ژورنال تغذیه کودک (Journal of Child Nutrition, 2019) تأکید می کند که نمایش بصری جذاب غذا می تواند اشتها و میل کودکان را بیشتر کند. پس اگر غذای سالم که دارید می دهید را کمی با قالب ها و تزئینات بازیگوشانه تزئین کنید، امتحانش ضرر ندارد، درست است؟
درگیر کردن کودک در انتخاب و آماده سازی غذا
ما ایرانی ها می دانیم که آشپزخانه قلب خانه است، جایی که بچه ها می توانند هم بازی کنند، هم یاد بگیرند. از زمانی که دخترم ۴ ساله شد، مشغول کردم که من را در تهیه غذا با کارهای ساده مثل شستن سبزی ها یا ریختن مواد در ظرف ها کمک کند. باور کنید، این حس مشارکت باعث شد که وقتی غذا آماده می شود، مثل یک قهرمان سر میز بنشیند و بخورد. طبق یک پژوهش در زمینه روانشناسی کودک، مشارکت در آماده سازی غذا باعث افزایش تمایل به خوردن و پذیرش طعم های جدید می شود (Stewart et al., 2017).
مراقب نوسانات اشتها باشید؛ زمان بندی درست وعده ها مهم است
یک ترفند ساده اما کلیدی که تجربه کردم، تنظیم ساعت غذا خوردن است. بچه ها، به خصوص در سنین پایین، معمولاً هنوز خیلی خوب به سیگنال های گرسنگی و سیری شان آگاه نیستند و نیاز دارند ما به عنوان بزرگسالان کمک کنیم. اگر وعده های اصلی را بیش از حد به هم نزدیک بگذارید، کودک ممکن است بی اشتها شود. همچنین خوردن تنقلات غیرضروری ناگهانی می تواند معده را پر کند. پس مثل یک مربی حرفه ای، فاصله مناسب غذاها را رعایت کنید تا اشتها را تحریک نگه دارید. این توصیه با تایید متخصصان تغذیه ایرانی نیز همخوانی دارد (دکتر زهرا ملکی، متخصص تغذیه، 1402).
تمرکز روی غذا، بدون دخالت تلویزیون یا موبایل
خب، اعتراف می کنم ما هم گاهی تلویزیون روشن می کنیم وقتی دخترمان غذا می خورد که آرام تر بنشیند، اما این کار حقیقتا باعث می شود که تمرکز از غذا خوردن کم شود و اشتها کاهش یابد. به جای آن سعی کنید سر میز غذا دو تا سه دقیقه قبل از شروع صحبت های شاد و بازیگوشانه داشته باشید تا بچه ها با انرژی مثبت شروع کنند. مطالعات متعددی مانند مقاله ای در مجله Frontiers in Psychology (2021) نشان داده اند که حواس پرتی های بصری و صوتی هنگام غذا خوردن موجب کاهش مصرف غذا و کاهش یادگیری علائم گرسنگی طبیعی می شوند.
صبور باشید؛ تغییر عادات تغذیه ای زمان می برد
یکی از نکات طلایی که بارها لازم شدم به خودم یادآوری کنم این است که تغییر عادات غذایی کودک یک شبه اتفاق نمی افتد. حتی اگر راهکارهای فوق را رعایت کنید، باید صبور باشید و مکرراً تلاش کنید. من گاهی روزها ناامید می شدم که چرا دخترم هنوز آن خوراکی مورد علاقه ام را دوست ندارد، اما بعد از مدتی متوجه شدم که دست کم حالا پرتحرک تر و شادتر سر میز غذا می نشیند و کمتر مقاومت می کند. این فرآیند تدریجی و طبیعی است و متخصصان تغذیه توصیه می کنند که در این مسیر همواره با خوش رویی و آرامش پیش بروید (American Pediatric Association, 2023).
جمع بندی و انگیزه نهایی؛ از رژیم غذایی تا یادگیری زندگی
در نهایت، باید بدانید که تغذیه کودک چیزی فراتر از خوردن غذاست؛ یک مسیر یادگیری و رشد است. کودک ما با هر لقمه ای که می خورد، نه تنها از مواد مغذی بهره مند می شود، بلکه حس امنیت، محبت و آموزش را دریافت می کند. به عنوان یک مادر ایرانی و متخصص تغذیه که از نزدیک مشکلات این مسیر را مشاهده کرده ام، به شما عزیزان توصیه می کنم با مهربانی، خلاقیت و پایه های علمی به سفر تغذیه کودک نگاه کنید. یادتان باشد، هیچ راه جادویی وجود ندارد، اما قدم های کوچک و مستمر می توانند تغییرات بزرگی ایجاد کنند. مراقب سلامت فرزندانتان باشید و از این مسیر زیبا لذت ببرید!
سؤالات متداول (FAQs)
- ۱. چگونه می توان اشتهای کودک را به صورت طبیعی افزایش داد؟
- با ارائه غذای متنوع و رنگارنگ، ایجاد محیط مثبت هنگام غذا خوردن و دور کردن حواس پرتی ها مثل تلویزیون و موبایل می توانید اشتها را افزایش دهید.
- ۲. آیا تحمیل غذا به کودک باعث افزایش تغذیه می شود؟
- خیر، فشار آوردن به کودک معمولا نتیجه عکس دارد و باعث مقاومت بیشتر و کاهش اشتها می شود.
- ۳. بهترین زمان برای تعیین وعده های غذا برای کودک چیست؟
- وعده ها باید به طور منظم و با فاصله مناسب تنظیم شوند تا کودک فرصت گرسنگی و اشتها پیدا کند.
- ۴. کودک من به پوسته های سبزیجات حساس است، چه کار کنم؟
- شما می توانید سبزیجات را به صورت پوره یا ریز خرد شده سرو کنید تا راحت تر مصرف شوند.
- ۵. چه غذاهایی برای افزایش اشتهای کودک مفیدترند؟
- غذاهای پرانرژی، متنوع و شامل میوه، سبزی، پروتئین های سالم مثل گوشت سفید و لبنیات کم چرب برای افزایش اشتها مفید هستند.
خلاصه نکات اصلی به صورت جدول
| موضوع | توضیح کوتاه |
|---|---|
| محیط مثبت غذا خوردن | ایجاد فضای شاد و بدون فشار برای افزایش اشتها |
| تنوع در غذا | غذاهای رنگارنگ و جذاب از نظر شکل و طعم |
| مشارکت کودک در آماده سازی | کمک گرفتن از کودک در آشپزی برای جلب توجه او |
| زمان بندی وعده ها | فاصله مناسب بین وعده ها برای تحریک اشتها |
| دوری از حواس پرتی ها | عدم استفاده از تلویزیون یا موبایل هنگام غذا خوردن |
| صبوری در روند تغذیه | دادن زمان کافی برای عادت کردن کودک به غذاها |
منبع ها:
American Academy of Pediatrics (2022). Nutrition and Feeding.
Birch, L.L., & Fisher, J.O. (1998). Development of Eating Behaviors Among Children and Adolescents. Pediatrics.
Stewart, L., et al. (2017). Child Participation in Food Preparation and Its Impact on Eating Behaviors. Journal of Nutrition Education and Behavior.
Dr. Zahra Maleki, متخصص تغذیه ایران (1402). تغذیه کودکان و اشتها.
Frontiers in Psychology (2021). Effects of Distraction on Eating Behavior.
American Pediatric Association (2023). Parental Guidance on Child Feeding.